بررسی کیفیت علوفه گونه‌های مرتعی در مراتع استپی میمه اصفهان

کیفیت علوفه از طرفی یکی از عوامل مهم در تعیین نیاز روزانه دام است و از طرف دیگر میزان کفایت مواد مغذی مورد نیاز دام را نشان می‌دهد. در این پژوهش، از گونه‌های مرتعی Acantholimon festucaceum، Andrachne fruticulosa، Artemisia sieberi، Euphorbia decipiens، Noaea mucronata، Scariola orientalis، Stachys inflata، Stipa arabica و Stipa barbata در منطقه میمه (که از گونه‌های مهم و مورد چرای دام در مراتع منطقه می‌باشند) در سه مرحله فنولوژیکِ رشد رویشی، گل‌دهی و بذردهی با سه تکرار و هر تکرار 5 پایه گیاهی از هر گونه نمونه‌برداری انجام شد. سپس تجزیه شیمیایی برای اندازه‌گیری درصد نیتروژن (N) و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) نمونه‌های گیاهی انجام گردید. به‌منظور تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها از طرح کرت‌های خردشده در زمان در قالب طرح پایه کاملا تصادفی استفاده شد. پس از جمع‌آوری داده‌ها به‌منظور بررسی تغییرات شاخص‌های کیفیت علوفه گونه‌های مورد مطالعه در مراحل مختلف فنولوژیک، تجزیه واریانس مرکب انجام شد و میانگین‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که میانگین شاخص‌های اثرگذار بر کیفیت علوفه، تغییرات قابل ملاحظه‌ای دارند و مرحله فنولوژیک بر کیفیت علوفه اثر معنی‌داری دارد. با پیشرفت مراحل رشد، از میزان پروتئین خام (CP)، هضم‌پذیری ماده خشک (DMD) و مقدار انرژی متابولیسمی (ME) کاسته شده و بر درصد الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) افزوده شد. همچنین نتایج نشان داد که میانگین مقادیر پروتئین خام در مرحله رشد رویشی و گل‌دهی بیشتر از مقدار تقریبی سطح بحرانی آن (7 درصد) برای تأمین نیاز روزانه یک واحد دامی و در مرحله بذردهی کمتر بود. میانگین مقادیر هضم‌پذیری در مرحله رشد رویشی بالاتر و در مرحله گل‌دهی و بذردهی کمتر از سطح بحرانی آن (50 درصد) برای نیاز نگهداری یک واحد دامی بود. مقادیر انرژی متابولیسمی نیز در کلیه مراحل رشد پائین‌تر از مقدار تقریبی سطح بحرانی آن (8 مگاژول) برای تأمین نیاز روزانه یک واحد دامی می‌باشد. این امر بیانگر این است که مطلوبیت کیفیت علوفه مرتع در زمان‌های مختلف چرا یکسان نمی‌باشد و لازم است نیاز روزانه واحد دامی بر مبنای کیفیت علوفه مشخص شود. به‌طورکلی مراتع مورد مطالعه از نظر تأمین پروتئین خام مورد نیاز روزانه واحد دامی چرا کننده در مراتع منطقه مطلوب ولی از نظر تأمین انرژی متابولیسمی، نامطلوب می‌باشند.